Planety Układu Słonecznego
Układ Słoneczny to Słońce, planety i inne obiekty związane grawitacyjnie ze Słońcem. Planety to: Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun, Pluton. Dookoła planet krążą księżyce o budowie zbliżonej do planet ziemskich, ponadto Jowisz, Saturn, Uran i Neptun posiadają pierścienie. Między orbitami Marsa i Jowisza znajduje się większość orbit planetoid. Innym rodzajem ciał układu słonecznego są komety, poruszające się po wydłużonych orbitach w rozległym obszarze nazywanym obłokiem Oorta. Oprócz tego nasz układ przemierzają liczne kosmolity i meteroidy w tzw. rojach lub pojedynczo.
Układ Słoneczny jest elementem Drogi Mlecznej, czyli naszej galaktyki i jest położony w odległości ponad 30 tysięcy lat świetlnych od jej centrum. Powstał około 5 miliardów lat temu w wyniku grawitacyjnej kondensacji obłoku pyłowo-gazowego, w którego centrum utworzyło się Słońce. Początkowo wokół Słońca powstał dysk materii międzygwiezdnej, z którego po pewnym czasie, również pod wpływem grawitacji utworzyły się planety, planetoidy i komety. Formowanie się układu trwało kilkadziesiąt milionów lat.
W znanych poglądowych modelach Układu Słonecznego każda planeta krąży wokół Słońca po ściśle określonej orbicie, zachowując stosowny dystans do swoich sąsiadów. Na tej niebiańskiej karuzeli planety się kręcą, odkąd astronomowie zaczęli rejestrować ich ruchy, a z modeli matematycznych wynika, że ta bardzo stabilna konfiguracja utrzymuje się przez większość liczącej 4.5 miliarda lat historii Układu Słonecznego. Kuszące jest więc założenie, że planety "narodziły się" na orbitach, na których dzisiaj je obserwujemy.
Z pewnością jest to najprostsza hipoteza. Współcześni astronomowie sądzili na ogół, że obserwowane odległości planet od Słońca wskazują na miejsca ich narodzin w mgławicy protosłonecznej - pierwotnym dysku gazowo - pyłowym, który dał początek Układowi Słonecznemu. Z promieni orbit planet wnioskowano o rozkładzie masy wewnątrz tego obiektu. Dysponując tą podstawową informacją, teoretycy nałożyli ograniczenia na charakter i skale czasowe formowania się planet. Wskutek tego większość naszej wiedzy o prehistorii Układu Słonecznego oparta jest na założeniu, że planety narodziły się na swych obecnych orbitach.
Przyjmuje się jednak powszechnie, że wiele mniejszych ciał Układu Słonecznego planetoidy, komety i księżyce planet zmieniło swoje orbity w ciągu ostatnich 4.5 mld lat, i to niekiedy w nader dramatyczny sposób. Dobitnym świadectwem dynamicznego zachowania niektórych obiektów w Układzie Słonecznym była zagłada komety Shoemaker-Levy 9, która w 1994 roku uderzyła w Jowisza. Jeszcze mniejsze obiekty cząstki międzyplanetarne o rozmiarach mili- i mikrometrów, wytrząsane z komet i planetoid ewoluują bardziej płynnie, łagodnie przesuwając się w stronę Słońca i opadając deszczem meteorytów na napotkane planety.
Planety układu słonecznego
Merkury
Najbliżej słońca, średnio około 58 mln km, krąży Merkury. Jego promień wynosi 38% promienia Ziemi a masa - zaledwie 5,5% masy naszej planety. Średnia gęstość zbliżona jest do średniej gęstości naszego globu. Przyspieszenie sił ciężkości na powierzchni - około 3,7 m/s^2. Merkury obiega Słońce w okresie około 88 dni ziemskich. Jeden obrót planety dookoła własnej osi trwa 58 dób ziemskich co oznacza że doba słoneczna trwa na Merkurym 176 dni ziemskich.
Wenus
Wenus jest planetą prawie dorównującą Ziemi rozmiarami. Jej promień to 95% promienia ziemskiego (6052 km) a masa - 81,5% masy Ziemi. Średnia gęstość to 5,25 Mg/m^3. Przyśpieszenie siły ciężkości na powierzchni Wenus wynosi około 8,9 m/s. Schemat budowy wewnętrznej jest podobny do ziemskiego, składa się z płynnego żelaznego jądra otoczonego płaszczem i skorupą, jednak w odróżnieniu od Ziemi skorupa Wenus jest jednym wielkim kontynentem, nie występuje podział na płyty tektoniczne.
Ziemia
Ziemski glob otacza gęsta atmosfera składająca się w 78% z azotu, w 21% z tlenu oraz domieszek argonu, dwutlenku węgla i neonu. Zawartość pary wodnej w normalnych warunkach waha się między 0,1 a 2,8%
- Średnie odległość od Słońca- 149,6 mln km
- Okres obiegu wokół Słońca- 365,26 dni
- Średnia prędkość na orbicie- 29,9 km/s
- Promień równikowy- 6378 km
- Promień średni- 6371 km
- Masa- 5,975 1024 kg
Mars
Mars jest ostatnią z planet "ziemskich". Znacznie mniejszy od Ziemi pod względem rozmiarów - 53% promienia Ziemi, oraz masy - 10,7% masy Ziemi. Budowa wewnętrzna jest podobna do budowy wewnętrznej Ziemi - płynne żelazne jądro, płaszcz oraz tak jak w przypadku Wenus i Merkurego jednolita skorupa. Powierzchnia Marsa przypomina suchą i zimną pustynię i górski krajobraz. Piasek uformowany jest w wydmy. Na Marsie występują formacje kraterów, które uległy znacznie silniejszej erozji niż na Księżycu, dolin przypominających koryta ziemskich rzek, obszarów aluwialnych, uskoków, oraz wielkich wzniesień wulkanicznych.
Jowisz
Jowisz jest największą planetą naszego układu i pierwszą należącą do rodziny planet-olbrzymów. Średnica równikowa planety wynosi 142980 km, czyli jest ponad 11 razy większa od promienia Ziemi. Średnica biegunowa Jowisza jest o 8400 km mniejsza. Przyczyną tak silnego spłaszczenia planety jest jej szybka rotacja. Masa Jowisza jest 318 razy większa od masy Ziemi, ale przy tym przeszło 1000 razy mniejsza od masy Słońca. Jowisz posiada skład chemiczny podobny do Słońca czyli głównie wodór i hel, lecz żeby stać się gwiazdą musiałby być ponad 30 razy masywniejszy.
Saturn
Saturn jest ostatnią planetą widoczna okiem nieuzbrojonym. Wygląda jak jedna z najjaśniejszych gwiazd nieba. Saturn jest bardzo podobny budową do Jowisza. Jego średnica równikowa wynosi prawie 121000 km, jest także silnie spłaszczony wskutek szybkiej rotacji. Na tarczy planety wyróżniają się pasma chmur, podobnie jak na Jowiszu; podobny jest również ich skład chemiczny, a także skład chemiczny całej atmosfery Saturna. Temperatura powierzchniowych warstw atmosfery wynosi około -165 stopni Celsjusza i jest 30 stopni wyższa ,którą miałaby ta warstwa w przypadku ogrzewania tylko przez Słońce.
Uran
W odległości prawie 2,9 mld km krąży wokół Słońca Uran, obiegając je w ciągu 84 lat. Okres obrotu wynosi blisko 17 godzin, co jest przyczyną spłaszczenia planety. Średnica planety wynosi ponad 51 tysięcy km, a jej masa jest tylko 14,5 razy większa od ziemskiej. Charakterystyczne dla Urana jest to że jego oś obrotu nachylona jest do jego orbity pod kątem 8 stopni, leży on więc "na boku", przy czym wszystkie znane księżyce krążą po orbitach prostopadłych do orbity planety.
Neptun
NEPTUN to ósma wg oddalenia od Słońca planeta Układu Słonecznego. Elementy orbity: półoś wielka 4,50 · 109 km, mimośród 0,0087, nachylenie płaszczyzny orbity względem ekliptyki 1°46'20'', okres obiegu wokół Słońca 164,78 lat, okres obrotu ok. 18h, promień równikowy planety 24 764 km, nachylenie równika względem ekliptyki ok. 29°, masa 1,02 · 1026 kg, albedo 0,84, przyspieszenie na powierzchni 11,6 m/s2, temp. półsfery zwróconej do Słońca ok. –165°C (ok. 108 K).
Pluton
Pluton jest ostatnią ze znanych planet naszego układu. Obiega słońce w odległości prawie 6 mld km, w okresie 248 lat, po bardzo wydłużonej orbicie(przez co czasami znajduje się bliżej Słońca niż Neptun). Rozmiarem Pluton jest tylko trzykrotnie większy od największych planetoid, a mniejszy od wielu księżyców planetarnych Jego średnica wynosi 2320 km, a masa jest niecałe sześć razy mniejsza od masy księżyca ziemskiego.
Planetoidy
Główny pas planetoid to obszar między orbitami Marsa i Jowisza, gdzie porusza się większość (około 95%) maleńkich planetek zwanych właśnie planetoidami. Są to skaliste ciała o średnicach mniejszych od 1000km i większych od około 1km. Poruszające się w przestrzeni międzyplanetarnej obiekty mniejsze (granica jest umowna) nazywamy meteroidami. Astronomowie przypuszczają, że pas planetoid to kawałki planety, która nie zdołała się uformować z powodu silnego oddziaływania grawitacyjnego Jowisz i Marsa.
Średnie odległości od Słońca- 420 do 520 mln km
Przeciętne okresy obiegu wokół Słońca- od 3 do 6 lat
Promienie- umownie od 1km do 1000km; największa planetoida- Ceres ma 466km
Sumaryczna masa- około 15% masy Księżyca
Średnia gęstość- około 2g/cm3
Bibliografia:
http://sciaga.pl/tekst/32887-33-referat_na_temat_ukladu_slonecznego
http://pl.wikipedia.org/wiki/Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny
https://www.youtube.com/watch?v=Zk5wUbAWYos
Martyna Ch.
